Pałac Biskupów Krakowskich

Lokalizacja: Plac Zamkowy 1
Kontakt - muzeum: tel. 41 344 40 14, 41 344 23 18, fax 41 344 82 61
Muzeum czynne: wtorek w godz. 09.00-17.00, środa-niedziela w godz. 9.00-16.00. Ogród włoski w poniedziałki czynny w godz. 10.00-17.00, w pozostałe dni w godzinach otwarcia muzeum.

Ogólny widok pałacu od strony...

Studnia (ponad 20 m gł.) -...

Widok na Pałac od strony...

O randze tego zabytku świadczy zakwalifikowanie go do najwyższej klasy - grupy "0" w dawnej klasyfikacji zabytków.
Pałac Biskupów Krakowskich został wzniesiony w latach 1637-1644 z inicjatywy biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika. Jest on wspaniałym i najcenniejszym z zachowanych przykładem polskiej rezydencji z epoki Wazów. Autorem projektu był prawdopodobnie włoski architekt  Tomasz Poncino, który kierował także pracami budowlanymi. Dwukondygnacyjny korpus główny, nakryty bliźniaczym, czterospadowym dachem został ujęty czterema sześciobocznymi wieżami. Skrzydła boczne dobudowane zostały w I poł. XVIII w. według projektu Kacpra Bażanki. Pomimo pewnych przekształceń dokonanych w XIX w. pałac kielecki zachował pierwotną bryłę, dekorację elewacji oraz oryginalny wystrój większości wnętrz.
W końcu XVIII w. kieleckie dobra biskupów krakowskich zostały upaństwowione uchwałą Sejmu Wielkiego. Biskupi krakowscy mogli zamieszkiwać w pałacu.
W 1816 roku w skrzydle północnym  rozpoczęła działalność Szkoła Akademiczno - Górnicza w Kielcach przez dziesięć lat istnienia kształcąc kilkudziesięciu absolwentów.

Po upadku powstania styczniowego władze rosyjskie dokonały w wyglądzie pałacu daleko idących zmian. Marmurowe portale z wnętrz przeniesiono do nowo wzniesionej cerkwi, zburzono przylegającą do katedry Bramę Krakowską, zmieniono też formę samego pałacu zdejmując hełmy z wież i kamienne rzeźby z elewacji. W 1866 r. rezydencja stała się siedzibą władz Guberni Kieleckiej.
W 1914 roku budowla była siedzibą Komisariatu Wojsk Polskich w Kielcach, a przede wszystkim kwaterą Józefa Piłsudskiego. Następnie w 1919 r. kielecki pałac stał się siedzibą kieleckiego Urzędu Wojewódzkiego. W latach dwudziestolecia międzywojennego przywrócono jego dawny wygląd, umieszczając ponownie hełmy na wieżach, a w 1939 r. uroczyście otwarto Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego.
W 1971r. stał się siedzibą kieleckiego Muzeum Narodowego.

Na parterze pałacu (niegdyś była to część administracyjno - gospodarcza) umieszczone są wystawy czasowe oraz Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego. W reprezentacyjnych salach pierwszej kondygnacji utworzono muzeum wnętrz pałacowych. W zabytkowych wnętrzach, nawiązując do pierwotnego wystroju, zgromadzono meble, tkaniny, wybitne dzieła malarskie, ceramikę. 

W skrzydle północnym znajduje się Galeria Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej. Liczy ponad 230 obrazów reprezentujących twórczość malarzy polskich od XVII do XX wieku (do roku 1939) oraz kilkaset dzieł rzemiosła artystycznego. Charakter jej określa bogata kolekcja portretu sarmackiego, malarstwa krajobrazowo-rodzajowego i obrazów wybitnych polskich malarzy m. in. Grottgera, Michałowskiego, Orłowskiego, Szermentowskiego, Gierymskiego, Boznańskiej,  Malczewskiego, Wyspiańskiego. W zbiorach rzemiosła wśród wielu eksponatów znajdują się unikalne szkła wytwórców m.in.: czeskich, francuskich i polskich.

W czerwcu 2003 r. przy Pałacu Biskupów Krakowskich uroczyście otwarto ogród włoski. Prace przy rekonstrukcji ogrodu trwały od lipca 2002 r. do maja 2003 r. Sfinansowano je ze środków Urzędu Miasta w Kielcach. Głównym założeniem rekonstrukcji było wierne odtworzenie XVII-wiecznego układu kwaterowego na tarasie ziemnym i wzbogacenie formy wystroju kwater z I poł. XVIII w. Ogród wyposażony został w kanalizację deszczową, oświetlenie i jest automatycznie nawadniany. Cztery kwatery są trawnikowe i wypełniono je białym i czerwonym żwirem z peoniami w narożach. Kolejne dwie części tworzą nasadzenia formowanego bukszpanu z kwiatami sezonowymi.